Hilde Blank neemt afscheid als voorzitter EFL Stichting

Hilde Blank draagt het EFL voorzitterschap over aan Wouter Veldhuis. In deze terugblik beschrijft zij hoe de stichting in deze periode inhoudelijk en organisatorisch is versterkt, met oog voor zowel het erfgoed van Van Eesteren en Van Lohuizen als voor actuele en toekomstgerichte vraagstukken in de stedebouw.

Afscheid van de EFL Stichting

Na 8 jaar voorzitterschap EFL bestuur neem ik afscheid. Mijn termijn zit erop en ik maak graag ruimte voor mijn opvolger Wouter Veldhuis. Het afscheid is gelijk een mooie gelegenheid om terug te kijken op mijn periode als voorzitter.

Toen Maurits de Hoog mij 8 jaar geleden vroeg of ik voorzitter wou worden van de EFL-Stichting had ik een lichte twijfel. Ben ik zelf wel een Van Eesteren aanhanger? In mijn beginjaren van de opleiding Bouwkunde TU Delft, had je twee stromingen voor de stedenbouw: functionalisme en formalisme. Het functionalisme legt de nadruk op de functie van gebouw en omgeving, terwijl het formalisme de nadruk legt op de vorm en esthetiek. Hoewel ik zeer onder de indruk was van het Algemeen Uitbreidingsplan Amsterdam (AUP 1934) van de functionalist Van Eesteren, lag mijn hart toen meer bij het formalisme.

Maar na mij wat meer verdiept te hebben in Van Eesteren en Van Lohuizen bleek hun benadering van het vak helemaal niet ver weg te liggen van de mijne. Sterker nog, de koppeling tussen ontwerp, politiek, beleid en wetenschap sluit naadloos aan op mijn eigen beroepspraktijk. Toen Maurits daarbij aangaf dat er behoefte was aan een voorzitter die de EFL Stichting toekomstgericht kon maken was ik om. Zelf was Maurits schatplichtig gebleven aan Dirk Frieling van wie hij het stokje overnam na diens plotselinge overlijden.

Het bestuur is de stichting

Je stapt in een bestuur vanuit het idee dat er een vaststaande structuur is waarbinnen je moet opereren, maar niets is minder waar. Een onderzoek dat we hebben laten doen naar de bekendheid en het functioneren van de stichting kwam tot de geweldige conclusie dat het bestuur de Stichting is. Kortom je kunt zelf als bestuur bepalen wat je beleid is, aan wie je subsidie geeft en welke eigen projecten je wilt gaan organiseren. Naast hoeder van het gedachtengoed van de naamgevers en hun archieven en het zijn van een subsidiegever aan relevante toekomstgerichte studies, heeft de Stichting ook eigen projecten en financiert zij de Van Eesterenleerstoel. En net zoals Van Eesteren inspiratie haalde uit reizen en ontmoetingen biedt de EFL ook masterstudenten de mogelijkheid om internationale ervaringen op te doen door het geven van reissubsidies.

Wapenfeiten van de afgelopen 8 jaar

Naast het beoordelen van in totaal ruim 800 grote en kleine subsidieaanvragen zijn er activiteiten die ik er graag extra uitlicht.

• De EFL leerstoel

Bij mijn aantreden beklede Frits Palmboom de EFL leerstoel. Hij heeft afscheid genomen met de prachtige publicatie en congres over het Ruimtelijk Perspectief voor het IJsselmeergebied. Caroline Newton heeft hem opgevolgd met het thema Ruimtelijke Rechtvaardigheid. Een zeer actueel thema. Zij heeft onlangs afscheid genomen van de EFL met de publicatie en bijeenkomst over ‘Envisioning Spatial Justice’. Caroline is nu full time verbonden aan de TU Delft en de Stichting beraadt zich over een mogelijke volgende invulling van een leerstoel of andere betrokkenheid bij de academische wereld.

• Maison d’Artiste

Na een jarenlange discussie over het wel of niet bouwen van Maison d’Artiste, een ontwerp van Van Eesteren samen met Van Doesburg, is het hoofdstuk nu definitief afgesloten. In 2023 was het honderd jaar geleden dat het ontwerp is tentoongesteld. Mick Eekhout heeft daar een rondreizende tentoonstelling met lezingen en performances aan geweid, met als titel 100 jaar mythe Maison d’Artiste, gefinancierd door de Stichting.

• Ontwerpen van een klimaatrechtvaardige wereld

Als uitkomst van het onderzoek naar het functioneren van de EFL Stichting zijn er verschillende acties gestart, waaronder het vernieuwen van de website, het aanscherpen van de subsidieregels, het inhuren van een student-assistent én het organiseren van een eigen, activistisch en activerend project: de Open oproep Ontwerpen van een Klimaatrechtvaardige wereld. Daar is veel energie in gaan zitten met een resultaat om trots op te zijn. Drie winnende teams hebben gewerkt aan klimaatvluchtelingen, Nederland Veganland en drinkwaterlandschappen. Het ontwerpend onderzoek heeft prachtige resultaten opgeleverd die zowel in een door de EFL georganiseerde expositie als op de Dutch Design Week veel aandacht hebben gekregen. Met onder andere een special in de Groene Amsterdammer.

Warme herinneringen en warme overdracht

Ik wil nog twee activiteiten noemen, te weten de bijeenkomst Dwalen door het Archief. Dit is samen met Het Nieuwe Instituut (HNI) georganiseerd ter ere van de overdracht van het archief van Van Eesteren aan de Staat der Nederlanden, dat in bruikleen is van HNI. Met inspirerende lezingen van onder andere Linda Vlassenrood over Jacoba Mulder en Suzanne Janssen over haar boek Ondanks de Zwaartekracht. En de bijeenkomst in het Van Eesteren Museum aan de Sloterplas met ex studenten die verhalen vertelden over hun reiservaringen, die door de EFL Stichting mogelijk zijn gemaakt.

Ik wil de bestuursleden en de ondersteuning bedanken voor de samenwerking en de vele leuke, zowel pittige als vrolijke vergaderingen die we met elkaar hebben gehad. Ik geef het stokje met veel vertrouwen over aan Wouter Veldhuis. Wouter heeft al een zeer lange relatie met de Stichting én met Van Eesteren. Daarover kan hij zelf het beste vertellen. Ik kan mij geen betere opvolger wensen en wens hem vooral veel plezier in deze mooie functie. Wat ik hem mee wil geven is dat de vele subsidieaanvragen een mooi inzicht geven in wat er speelt in de vakwereld. Daar zou nog veel meer mee gedaan kunnen worden. Ook had ik graag meer aandacht willen geven aan de vele projecten die met steun van de EFL zijn gerealiseerd. De keren dat ik aanwezig heb kunnen zijn bij presentaties of debatten heb ik zeer inspirerend gevonden.

Het bijzondere aan de EFL is dat het bestuur een activerende en zelfs activistische rol kan spelen om het ontwerpend denken verder aan te zetten in het maatschappelijke veld en de beleidswereld. Ik hoop van harte dat Wouter deze ingeslagen weg voortzet. Een wijze les die Zef Hemel, oud bestuurder, mij gaf: neem de tijd, niet alles hoeft nu.